Het Catalaans is een Romaanse taal die in meerdere variëteiten en dialecten wordt gesproken in de Spaanse autonome gemeenschap Catalonië.

Ook in het land Andorra, in het Zuid-Franse Roussillon (of Pyrénées-Orientales), in het oosten van Aragón (Franja de Ponent), in de autonome gemeenschap Valencia, in een klein gedeelte van Murcia (El Carxe), op de Balearen en in de stad Alghero op het Italiaanse eiland Sardinië. Bijgevolg spreken zo'n tien miljoen personen Catalaans.

 

De taal vertoont sterke overeenkomsten met het Occitaans, dat in Zuid-Frankrijk gesproken wordt. Daarnaast lijkt het ook veel op het Castiliaans (Spaans). Het is de officiële taal van Andorra. Volgens artikel 2 van de Spaanse grondwet (zestalig) is het Castiliaans de officiële taal maar zijn de andere Spaanse talen zoals Catalaans, Galicisch en Baskisch ook officieel, "in die autonome gemeenschap waar ze gesproken worden".

Geschiedenis
Zoals bij alle Romaanse talen is de oorsprong van het Catalaans te vinden in het Latijn, zoals dat werd gesproken door het gewone volk en de Romeinse soldaten. In vergelijking met andere talen op het Iberisch Schiereiland, heeft het Catalaans minder invloed van het Arabisch ondergaan, doordat de Moorse bezetting veel korter geduurd heeft. Hierdoor is de taal dichter bij het Latijn gebleven dan het Castiliaans. De taal kende een literair hoogtepunt tussen de 13de en de 15de eeuw. De filosoof en filoloog Ramon Llull (1235-1316) was de eerste Europese auteur die een Romaanse taal, namelijk het Catalaans, boven het Latijn verkoos voor zijn publicaties.

Na de ontdekking van Amerika in 1492, nam de politieke macht van het Huis van Castilië enorm toe en daarmee een toenemende verspaansing van het culturele leven. In Spanje werd het Catalaans in 1714, met de opkomst van de dynastie van het Huis Bourbon, verboden. In 1659 werd de Catalaanssprekende provincie Roussillon door Frankrijk geannexeerd. Na de Franse Revolutie moest iedereen daar, vanuit de gedachte van de égalité (gelijkheid), Frans spreken en werden andere talen uit het staatsonderwijs en het openbare leven geweerd.

In de 19de eeuw kende het Catalaans een eerste herleving. Spanje verloor één voor één zijn koloniën, de industriële revolutie bracht welvaart en macht naar Catalonië en de opkomende burgerij koos voor Catalaans. De taalkundige Pompeu Fabra i Poch schreef op het einde van de 19de eeuw de eerste moderne spraakkunst, die tot een standaardwerk uitgroeide. Het duurde echter tot 1931 voor de taal een officieel statuut kreeg, op basis van het lexicografische en spraakkundige werk van Fabra. Voor korte duur echter. Door de Spaanse Burgeroorlog kwam dictator Franco in 1939 aan de macht. Hij verbood streektalen, dus ook het Catalaans, en liet ook alle Catalaanstalige boeken van na 1850 vernietigen.

Na de dood van Franco werd de taal, als onderdeel van het democratiseringsproces, in 1975, weer toegelaten. Het volgende schooljaar werd de taal weer ingevoerd in het onderwijs. In de democratische grondwet uit 1978 krijgt het Catalaans, volgens artikel 3, een "officieel statuut in de autonome regio's waar het gesproken wordt, in overeenstemming met de regionale grondwet".[2] De autonome regering van Catalonië (Generalitat de Catalunya) propageert sindsdien actief het gebruik van het Catalaans in alle onderdelen van de samenleving. In samenwerking met uitgeverij Gran Enciclopèdia Catalana worden geregeld brochures uitgegeven met woordenlijsten en taaladvies voor de meest uiteenlopende vakgebieden en onderwerpen. Het Centre de Terminologia, beter bekend als Termcat werd in 1985 opgericht om de burgers taaladvies te geven en eventueel vertalingen of neologismen voor nieuwe begrippen voor te stellen.[3] Er wordt intensief samengewerkt met de regeringen en de culturele instellingen van het Valenciaanse Land en de Balearen met het doel zowel de lokale varianten als de eenheid van de Catalaanse taal te bewaren.

Meer informatie over het Catalaans . . .


Veilig, snel, vertrouwd

Booking.com

HOT

Terug naar Gerona - Costa Brava - Pyreneeën