Afrika is qua oppervlakte het op een na grootste continent op Aarde. Alleen Azië is groter. Wanneer men echter Noord- en Zuid-Amerika als één continent ziet, staat Afrika op de derde plaats.

Het beslaat zo'n 30.244.050 vierkante kilometer (vasteland en eilanden samen), wat 20,3% van de totale landoppervlakte van de aarde is. Er wonen meer dan 1 miljard mensen, ongeveer een zevende van de wereldbevolking.

Vrijwel geheel Afrika behoort tot de Derde wereld. Sommige mensen rekenen het hele continent hier toe, anderen alleen de landen ten zuiden van de Sahara, met uitzondering van Zuid-Afrika.

De naam Africa was in de Oudheid eerst voorbehouden aan het gebied van het huidige Tunesië. De Romeinse provincie Africa besloeg de Tunesische en Libische kustgebieden. Later werd de hele kuststrook Africa genoemd en in de tijd van de ontdekkingsreizen werd het hele continent hiermee aangeduid.

De meest waarschijnlijke theorieën wijzen op een Berberse of Foenicische afkomst. In de oudheid bewoonden verschillende Noord-Afrikaanse stammen grotten, het zogenaamde 'Afer' volk. Volgens de meeste historici heeft dit volk haar naam gegeven aan het werelddeel. De meest geaccepteerde theorie is dat de naam van het Berberse ifri (meervoud: ifran, "grotten") komt en gelatiniseerd is naar afri. De term is in verschillende Berberse plaats- en stamnamen terug te vinden. Een andere mogelijkheid is dat dat de naam komt van het Foenisische afar, wat stof betekent.

Ligging

Afrika wordt in dit artikel gedefinieerd als:

    het Afrikaanse vasteland;
    de eilanden op het Afrikaans continentaal plat;
    eilanden die niet op de Afrikaanse continentale plaat liggen maar gewoonlijk beschouwd worden als behorend tot Afrika (aangeduid met (1));
    de Landengte van Suez en het Suezkanaal wordt gezien als de Afrikaans-Aziatische grens. Maar net als de Bosporus in Turkije heeft deze grens voor Egypte geen enkele betekenis.

Algemeen

De geografie van het continent Afrika is afwisselend. Onder de rijke en vruchtbare noordkust ligt de droge Sahara-woestijn. Ten zuiden van de Sahara liggen vele regenwouden. Het zuiden en het oosten van het continent bestaan voor een groot deel uit savannen: droge grasvlakten met hier en daar bomen en struikgewas. De rest van Afrika bestaat voornamelijk uit grasland. Aan de westkust ligt de Atlantische Oceaan en aan de oostkust de Indische Oceaan. In het noordwesten wordt Afrika door slechts enkele kilometers zee gescheiden van Europa en in het uiterste noordoosten door het water van het sluisloze Suezkanaal van Azië.

Het vasteland Afrika is onder te verdelen in:

    West-Afrika
    Oost-Afrika
    Centraal-Afrika
    Zuidelijk Afrika
    Noord-Afrika

Reliëf

Er zijn drie reliëftypes:

    De vlaktes, in twee soorten:
        kustvlaktes, aan de kustlijn van het continent.
        vlaktes in het binnenland:
            Centrale vlakte
            Vlakte van de Niger
            Vlakte van de Zambezi
            Vlakte van de Hoog-Nijl
            Vlakte van Tsjaad
            Vlakte van de Kalahari
    De plateaus, monotome reliëfs die verspreid over het continent liggen, in twee soorten:
        Laag-plateau
        Hoog-plateau
    De gebergten, er zijn twee types:
        Jonge gebergten zoals de Kilimanjaro in Tanzania
        Oude gebergten of massieven zoals:
            Ahoggar Massief in het zuidoosten van Algerije
            Bergland van Tibesti in het noordwesten van Tsjaad
            Darfoer in het westen van Soedan
            Ethiopisch Hoogland

De uiterste geografische coördinaten van het Afrikaanse vasteland zijn:

    Het meest noordelijke punt is Kaap Angela in Tunesië op 37° 21' NB en 9° 45' OL.
    Het meest zuidelijke punt is Kaap Agulhas in Zuid-Afrika op 34° 50' ZB en 20° 00' OL.
    Het meest oostelijke punt ligt op het schiereiland Hafun in Somalië op 10°26' NB en 51° 25' OL.
    Het meest westelijke punt ligt op het Kaapverdisch schiereiland in Senegal op 14°44' NB 17°31' WL.