Manilla (Filipijns: Maynila; vaak gespeld als Manila) is de hoofdstad van de Filipijnen. De stad ligt op het eiland Luzon, aan de oostoever van de 48 kilometer lange Baai van Manilla, die uitmondt in de Zuid-Chinese Zee.
Het inwonertal van Manilla bedroeg bij de census van 2007 ruim 1,6 miljoen. De agglomeratie bestaat naast Manilla uit nog 16 andere steden en gemeenten. Hier wonen in totaal ruim 11,5 miljoen inwoners. Deze agglomeratie, Metro Manila, wordt door buitenlanders en niet-inwoners dikwijls ook Manilla genoemd. De eigenlijke stad Manilla is de op een na grootste stad van het land. Alleen de voorstad Quezon City heeft nog meer inwoners.
Voor meer informatie zie ook onder de kaart
Manilla is het politieke, wetenschappelijke en culturele centrum van de Filipijnen. De stad vormt daarnaast een knooppunt van infrastructuur en economie en beschikt over meerdere universiteiten, hogescholen, theaters, musea en bezienswaardigheden.
Pre-Spaanse tijd
Manilla was aanvankelijk een klein vissersdorpje, en groeide uit tot een sultanaat aan de oever van de Baai van Manilla, bij de monding van de Pasig. De naam komt van maynilad; letterlijk "hier is nilad", waarbij met "nilad" een witte mangroveplant wordt aangeduid die in groten getale in het gebied groeit.
Halverwege de zestiende eeuw stond het gebied dat het huidige Manilla omvat onder gezag van drie radjas. Radja Sulayman en Radja Matanda heersten over de gemeenschappen ten zuiden van de Pasig, en Radja Lakandula heerste over de gemeenschap ten noorden van de Pasig. Manilla was op dat moment het meest noordelijke sultanaat van de Filipijnse archipel. Vanuit hier werden ook contacten met de sultanaten van Brunei, Sulu en Ternate in Cavite onderhouden.
Spaanse tijd
In 1570 werd Manilla door de expeditie onder leiding van Martin de Goiti veroverd door de Spanjaarden. Een leger van 300 Spaanse soldaten was mede dankzij superieure technologie sterker dan de moslims. Een jaar later (1571) nam Miguel López de Legazpi de stad definitief in bezit uit naam van de Spaanse kroon en sloot een vredesakkoord met de drie Radja's. Er werd een stadsbestuur ingesteld met daarin twee burgemeesters, 12 raadsleden en een secretaris. Op de zuidoevers van de Pasig werd een ommuurde stad, genaamd Intramuros gebouwd, met de bedoeling de Spaanse kolonisten te beschermen.
In 1595 werd Manilla door de Spanjaarden uitgeroepen tot de hoofdstad van de Filipijnen. De stad werd het centrum van de trans-Pacifische handel. De Manillagaljoenen voeren beladen met zilver en andere edelmetalen van Acapulco naar Manilla, om daar specerijen, porselein, ivoor, zijde en andere waardevolle goederen uit Zuidoost-Azië te kopen bedoeld voor de Europese markt.
Britse bezetting
In 1762 werd Manilla, tijdens de Zevenjarige Oorlog, veroverd door een Britse vloot onder leiding van luitenant-generaal William Draper. De stad werd slecht verdedigd en viel makkelijk in handen van de Engelsen. Manilla zou in handen van de Engelsen blijven tot 1764 toen de Spanjaarden de stad weer terugkregen aan het einde van de oorlog.
Amerikaanse koloniale tijd
Op 26 april 1898 verklaarde de Verenigde Staten de oorlog aan Spanje. In de daaropvolgende Spaans-Amerikaanse Oorlog vochten de VS met Spanje om de overgebleven Spaanse kolonies. Op 1 mei 1898 werd een verouderde Spaanse vloot in de Slag in de Baai van Manilla in slechts enkele uren verslagen door de moderne vloot van de VS onder leiding van admiraal George Dewey
Op 12 juni 1898 riepen de Filipijnse opstandelingen tegen de Spanjaarden de onafhankelijkheid uit en werd Emilio Aguinaldo geïnstalleerd als president. Omdat een groot deel van Manilla nog onder Spaanse controle was vond deze plechtigheid in Malolos in de provincie Bulacan plaats. In juli verschansten de Spanjaarden, die door het Filipijnse leger werd belegerd, zich in Intramuros, de oude binnenstad van Manilla. Ze weigerden zich over te geven, omdat ze bevel gekregen hadden zich alleen aan de Amerikanen over te geven.
Op 13 augustus 1898 vond de Amerikaanse aanval op Intramuros plaats. Hoewel de Filipijns troepen meevochten in de Slag om Manilla (1898) werd het hen niet toegestaan om de stad te betreden. Op 14 augustus 1898 capituleerden de Spanjaarden en installeerde de Amerikanen een voorlopige militaire regering. In december 1898 werd bij de Vrede van Parijs bepaald dat de Filipijnen voortaan aan de Verenigde Staten toebehoorde.
Op 4 februari 1899 vond op een brug in Manilla een incident plaats waarbij Amerikaanse soldaten enkele Filipijnse soldaten beschoten. Dit was de aanleiding voor het uitbreken van de Filipijns-Amerikaanse Oorlog. In datzelfde jaar vond opnieuw een Slag om Manilla plaats, ditmaal tussen de Amerikaanse en Filipijnse troepen. De Amerikanen versloeg het Filipijnse leger en Manilla zou hierop tot het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in Amerikaanse handen blijven.
Tweede Wereldoorlog
Op 8 december, slechts enkele uren na de aanval op Pearl Harbor begon het Japanse Keizerlijke Leger haar verrassingsaanval op Manilla en andere delen van de Filipijnen. Na hevige bombardementen vanuit de lucht, volgde een landing van Japanse troepen ten noorden en ten zuiden van Manilla. Onder druk van de Japanse overmacht trok het Amerikaanse leger zich terug op het schiereiland Bataan en het eiland Corregidor in de Baai van Manilla. Om te voorkomen dat Manilla zou worden verwoest werd de stad tot open stad uitgeroepen, waarna de stad op op 2 januari 1942 door Japanse troepen werd ingenomen
De Japanse troepen pleegden tijdens de bezetting vele oorlogsmisdaden. Zo kwam het voor dat er massaal mensen werden gefusilleerd. Ook werd er gemarteld, werden er mensen levend verbrand of met een samoeraizwaard onthoofd en vonden er verkrachtingen plaats.
Een verwoest Manilla in mei 1945
Nadat het Amerikaanse leger 5 februari 1945 een geslaagde landing op Luzon had uitgevoerd begon het leger onder leiding van generaal Douglas MacArthur met de herovering van Manilla. Het Japanse leger had zich in de stad verschanst en tijdens de hevige gevechten die uitbraken in de straten van Manilla werd de stad, en met name de oude Spaanse binnenstad, ernstig verwoest.
Het verzet van de Japanners werd uiteindelijk gebroken door de zware artilleriebeschietingen van de Amerikanen. Op 4 maart 1945 verklaarde generaal-majoor Oscar Griswold de stad bevrijd. Bij de Slag om Manilla kwamen ruim 1.000 geallieerde strijdkrachten en 10.000 Japanse soldaten om het leven. Daarnaast waren er naar schatting zo'n 100.000 burgerslachtoffers. Velen van hen waren omgekomen door oorlogsmisdaden door de Japanners in de laatste weken van de slag om Manilla. Na de oorlog werd de grotendeels verwoeste stad weer opgebouwd.
Topografie
Manilla ligt hemelsbreed op zo'n 1120 kilometer ten zuidoosten van Hongkong en zo'n 2390 kilometer ten noordoosten van Singapore aan de westkant van het noordelijke eiland Luzon. De stad ligt aan de Baai van Manilla bij de monding van de rivier de Pasig en wordt door deze rivier in tweeën gedeeld. Bijna de gehele stad is gebouwd op de gedurende eeuwen door de Pasig afgezette alluviale bodem. Een deel van het grondgebied van de stad is ingepolderd land, dat oorspronkelijk tot de Baai van Manilla behoorde.
Manilla wordt begrensd door diverse steden en gemeenten die allen deel uitmaken van Metro Manila. In het noorden liggen Navotas City en Caloocan, in het noordoosten Quezon City, in het oosten San Juan City en Mandaluyong City, in het zuidoosten ligt Makati City en in het zuiden ligt Pasay City.
Musea
In Manilla zijn vele musea te vinden. Een van deze instellingen is het National Museum of the Philippines waarin exposities met betrekking tot plantkunde, zoölogie, geologie, antropologie en kunst te zien zijn. Een van de topstukken van het museum is het schilderij Spoliarium van de Filipijnse schilder Juan Luna. Aan het Plaza San Luis Comples, bevindt zich “Casa Manila’’, waar Chinese en Europese meubelstukken uit de 20e eeuw worden geëxposeerd. In Rizal Park zijn het Metropolitan Museum, het Museong Pambata (kindermuseum) en de National Library of the Philippines gevestigd. Het Metropolitan Museum geldt als het belangrijkste kunstmuseum van de Filipijnen.
Een andere bezienswaardigheid in Manilla is het „Coconut Palace“. Dit paleis werd in opdracht van Imelda Marcos gebouwd voor het bezoek van paus Johannes Paulus II in 1981. Hoewel de paus weigerde er te overnachten diende het gasthuis voor prominente personen als Moammar al-Qadhafi, Brooke Shields en George Hamilton. Tegenwoordig is het gasthuis een museum, compleet met een vlinder en orchideeëntuin
In het „Central Bank Money Museum“ worden sinds 3 januari 1974 Filipijnse en buitenlandse muntstukken en bankbiljetten tentoongesteld. Het „Archdiocese of Manila Museum (AMM)“ (Museum van het aartsbisdom Manilla) werd in 1987 ingericht. De collectie omvat een variëteit aan stukken met betrekking tot de geschiedenis van de Katholieke Kerk in de Filipijnen. In de San Agustin Church in Intramuros is het San Agustin Museum gevestigd met een verzameling van olieschilderijen van heilige en andere religieuze objecten.